Đương sự trong vụ án dân sự là chủ thể đặc biệt quan trọng, nếu thiếu chủ thể này thì không thể phát sinh được vụ án dân sự. Việc xác định thành phần, tư cách của đương sự trong vụ án dân sự có ý nghĩa cốt lõi giúp cho quá trình giải quyết vụ án một cách chính xác, khách quan. BLTTDS năm 2015 đã có các quy định khá chi tiết cụ thể về đương sự, các quyền, nghĩa vụ của đương sự. Tuy nhiên, các quy định này chưa thực sự đầy đủ, còn tồn tại một số bất cập cụ thể như sau:
1. Thực tiễn về việc xác định tư cách đương sự trong vụ án dân sự.
Trước vị trí và vai trò quan trọng của đương sự trong VADS, việc xác định đúng tư cách đương sự ngày càng được chú trọng hoàn thiện, góp phần nâng cao hiệu quả công tác xét xử. Tại thời điểm thụ lý vụ án hoặc trong suốt quá trình giải quyết vụ án, Tòa án luôn đảm bảo trách nhiệm phổ biến quyền và nghĩa vụ của mỗi đương sự và giải thích địa vị tố tụng của đương sự.
* Thực tiễn xác định tư cách của nguyên đơn trong vụ án dân sự:
Có thể thấy, nguyên đơn là chủ thể rất quan trọng trong quá trình Tòa án giải quyết VADS. Họ là chủ thể khởi đầu đưa vụ việc tranh chấp lên Tòa án để giải quyết. Vận dụng các quy định pháp luật và lý luận về xác định tư cách của nguyên đơn trong VADS sẽ giúp giải quyết được nhiều vụ án một cách nhanh chóng, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu của các bên tranh chấp.
Tuy nhiên, các tranh chấp trên thực tế rất đa dạng, phức tạp liên quan đến nhiều quan hệ pháp luật cũng như nhiều đối tượng khác nhau dẫn đến việc Tòa án còn xác định thiếu nguyên đơn dẫn đến việc không tuân thủ đúng quy định pháp luật, ảnh hưởng đến quyền lợi ích hợp pháp của nguyên đơn.
* Thực tiễn xác định tư cách của bị đơn trong vụ án dân sự
Bị đơn cùng với nguyên đơn là những chủ thể quan trọng trong VADS, chỉ khi xác định đúng bị đơn thì việc giải quyết vụ án mới khả thi. Tuy nhiên vì những lý do khác nhau mà việc xác định tư cách bị đơn vẫn còn những thiếu sót, vướng mắc như sau:
- Xác đinh sai tư cách bị đơn dẫn tới việc giải quyết vụ án không đúng hoặc không đảm bảo quyền lợi chính đáng của đương sự.
- Xác định sai tư cách bị đơn hoặc bỏ sót bị đơn do áp dụng không đúng pháp luật nội dung để xác định chủ thể có thể bị khởi kiện.
* Thực tiễn xác định tư cách của người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan trong vụ án dân sự
Việc đưa người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan vào quá trình giải quyết tranh chấp là nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ bởi hậu quả của việc giải quyết tranh chấp giữa nguyên đơn và bị đơn liên quan đến quyền lợi của họ. Tuy nhiên người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan chỉ là chủ thể thứ ba trong VADS, không có họ thì vụ án vẫn tồn tại. Trong nhiều VADS việc xác định sai tư cách của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan do xác định sai quyền và nghĩa vụ của chủ thể trong quan hệ tranh chấp, bỏ sót người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan do sự nhầm lẫn.
2. Kiến nghị pháp luật về xác định tư cách đương sự trong vụ án dân sự.
Thứ nhất, bổ sung định nghĩa xác định tư cách của được sự và cơ sở xác định tư cách đương sự. Việc xác định tư cách của đương sự có vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện có hiệu quả thủ tục TTDS của Tòa án, vì vậy, việc bổ sung cơ sở để Tòa án thực hiện tốt hoạt động xác định tư cách đương sự có ý nghĩa rất lớn đối với không chỉ Tòa án mà còn cho cả các chủ thể tranh chấp hiểu rõ hơn vị trí, các quyền và nghĩa vụ của mình khi tham gia tố tụng.
Thứ hai, bổ sung khái niệm về “nhiều nguyên đơn”, “nhiều bị đơn”, “người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan tham gia tố tụng độc lập”, “người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan tham gia tố tụng không độc lập”. Hiện nay, những VADS có sự tham gia của nhiều đương sự diễn ra phổ biến nhưng hệ thống văn bản pháp luật lại thiếu đi các quy phạm pháp luật điều chỉnh gây khó khăn nhất định cho Tòa án trong quá trình xác định tư cách của đương sự. BLTTDS 2015 ra đời đã có nhiều quy định mới , tiến bộ hơn so với BLTTDS cũ song vẫn chưa quy định về khái niệm cho các chủ thể này. Vì vậy, BLTTDS sửa đổi có thể bổ sung khái niệm về các chủ thể này.
Chằng hạn, nhiều nguyên đơn là nhiều người có cùng quyền lợi ích hoặc có lợi ích không mâu thuẫn nhau cùng khởi kiện hoặc cùng được cá nhân, cơ quan tổ chức khác do BLTTDS quy định khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết VADS khi cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của họ bị xâm phạm.
Để những quy định về xác định tư cách đương sự trong VADS được thực thi trên thực tế, Đảng và Nhà nước cần chú trọng đến công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật tại mỗi cấp cơ sở, chú trọng công tác đào tạo, nâng cao kiến thức trong các xác định quan hệ pháp luật nội dung của Thẩm phán đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật sâu rộng đến toàn thể người dân, nhất là các khu vực vùng sâu vùng xa để người dân thấy được tầm quan trọng của pháp luật trong đời sống xã hội.
-
- Đối với công tác đào tạo đội ngũ cán bộ tư pháp xã, phường, thị trấn:
Các cán bộ tư pháp nói trên là những người gần gũi nhất với đồng bào nhân dân. Do vậy , họ cần có năng lực cũng như trình độ để hướng dẫn và giải đáp những thắc mắc của người dân liên quan đến vấn để xác định đúng người có quyền khởi kiện, người bị kiện và các trường hợp họ là người có quyền lợi liên quan trọng VADS, giúp cho họ thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của mình theo quy định của pháp luật.
-
- Đối với công tác nâng cao kiến thức trong xác định các quan hệ pháp luật nội dung của Thẩm phán
Thực tiễn hoạt động xác định tư cách của đương sự trong VADS cho thấy, không ít các vụ án xảy ra tình trạng xác định sai, xác định thiếu tư cách đương sự là do lỗi chủ quan của Tòa án bởi Thẩm phần không hiểu rõ các quy định pháp luật nội dung. Để việc xác định cách của các đương sự một cách đúng đắn thì cần thiết phải nâng cao kiến thức của đội ngũ Thẩm phán về các định các quan hệ pháp nội dung.
Để làm được điều đó, lãnh đạo Tòa án nhân dân cấp trên cần đưa ra các yêu cầu cụ thể về nhiệm vụ công tác , nghiệp vụ trong đó có việc xác định tư cách của đương sự trong VADS đồng thời hướng dẫn, đôn đốc giúp các Thẩm phần thảo gỡ vướng mắc về nghiệp vụ về việc xác định các quan hệ pháp luật nội dung khi xác định tư cách của đương sự trong VADS, tăng cường quản lý, kiểm tra, đảm bảo chất lượng việc xác định tư cách đương sự nói năng và chất lượng công hoạt động tố tụng nói chung. Tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm, hội nghị trực tuyến, sơ kết định kì, tập huấn, trao đổi kinh nghiệm giữa các TAND, trong đó nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác xác định tư cách của đương sự trong VADS qua đó đánh giá những kết quả đạt được cũng như kịp thời khắc phục, rút kinh nghiệm đối với những nội dung còn tồn tại, hạn chế.
Ngoài ra, các Tòa án cần quan tâm việc đào tạo mở lớp tập huấn chuyên ngành cho bộ phận tiếp nhận đơn khởi kiện của Toà án. Những cán bộ này là người trực tiếp nhận đơn khởi kiện từ người dân, trong trường hợp nộp đơn khởi kiện trực tiếp họ sẽ hướng dẫn công dân xác định đúng tư cách bị đơn dân sự. Bên cạnh đó , cần tăng cường hơn nữa công tác quản lý nhà nước, thường xuyên mở rộng và nâng cao công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật cho các tầng lớp nhân dân, trong đó chú trọng các lĩnh vực như Bộ luật dân sự, Luật đất đai, Luật doanh nghiệp, Luật hôn nhân và gia đình, … và các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của cấp có thẩm quyền Tăng cường công tác phối hợp giữa các TAND với UBND các xã trong thuộc phạm vi hành chính của mỗi cấp để kết hợp tuyên truyền pháp luật và xử lý kịp thời đối với các hành vi không đúng quy định quy định pháp luật
Quý Khách hàng nếu cần tư vấn, giải đáp chi tiết hơn cũng như cách thức tiếp cận dịch vụ này có thể truy cập vào Website: hongbanglawfirm.com, vui lòng liên hệ trực tiếp với Luật sư Nguyễn Đức Trọng qua hotline: 0912.35.65.75 hoặc gọi điện đến Tổng đài tư vấn pháp luật miễn phí 1900.6575 hoặc gửi yêu cầu dịch vụ qua email: lienheluathongbang@gmail.com
Chúc Quý Khách hàng cùng gia đình mạnh khỏe, an lạc và thành công!
Trân trọng!
